ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ ՀԿ-ՆԵՐԸ ՌՈՒՍԱՍՏԱՆՈՒՄ

25.09.2009

ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ ՀԿ-ՆԵՐԸ ՌՈՒՍԱՍՏԱՆՈՒՄ

Խաչատուր Դադայան

Համաձայն փորձագիտական տվյալների, Ռուսաստանում բնակվում է ավելի քան 3 մլն ադրբեջանցի, որից շուրջ 1 միլիոնը՝ Մոսկվայում։

Ռուսաստանաբնակ ադրբեջանցիների զգալի մասը (հատկապես կարող ուժերը՝ բիզնեսի ներկայացուցիչները, մտավորականությունն ու երիտասարդությունը) ակտիվորեն ներգրավված է համառուսաստանյան մի շարք կառույցներում։ Թեպետ վերջիններս ստեղծվել ու գործում են Ռուսաստանի օրենսդրությանը համապատասխան (գրեթե բոլորի հիմնադիր փաստաթղթերում այսպիսի կետ կա. «Աջակցել ժողովուրդների միջև խաղաղության, բարեկամության, վստահության և փոխըմբռնման ամրապնդմանը, ազգային, կրոնական և միջազգային կազմակերպությունների համախմբմանը»), սակայն դրանց գործունեության հիմնական ուղղվածությունը, որն ուղղորդվում է պաշտոնական Բաքվի կողմից, հակահայկականությունն է և ԼՂՀ-ի շուրջ պատերազմի արդյունքների ռևանշիստական վերանայումը։

Ստորև ներկայացնում ենք Ռուսաստանում ադրբեջանական որոշ ցանցային կառույցների բնութագրերը։

Համառուսաստանյան ադրբեջանական կոնգրես - Всероссийский азербайджанский конгресс (ВАК)

Ստեղծվել է 2001թ. մարտին և այսօր ընդգրկում է ադրբեջանական 70 հասարակական կազմակերպություն, որոնք գործում են ՌԴ 68 սուբյեկտներում։ Նախագահն է Ռուսաստանի բժշկական գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս, պրոֆեսոր, մանկական օնկոլոգիայի ու հեմատոլոգիայի գիտահետազոտական ինստիտուտի տնօրեն, ՌԴ պետական մրցանակի դափնեկիր Մ.Ալիևը։

ВАК-ը ադրբեջանական սփյուռքի ամենահեղինակավոր և ծանրակշիռ կազմակերպությունն է, որտեղ մեկտեղված են առավել կարող անձինք։ Կոնգրեսի բարձրագույն ղեկավար մարմինը 158 հոգուց բաղկացած Կենտրոնական խորհուրդն է, որի կազմում կան նաև ոչ ադրբեջանցիներ։ Մասնավորապես, Ռուս-ադրբեջանական բարեկամության ընկերության նախագահ Ն.Բայբակովը և նրա տեղակալ Ա.Ռոմաշինը, ԻՏԱՌ-ՏԱՍՍ-ի գլխավոր տնօրենի առաջին տեղակալ Մ.Գուսմանը (նաև ВАК-ի փոխնախագահներից է) և նրա եղբայր, կինոռեժիսոր Յու. Գուսմանը, ՌԴ Փաստաբանների գիլդիայի փոխնախագահ Վ.Իգոնինը (նաև ВАК-ի փոխնախագահներից է և իրականացնում է կազմակերպության իրավական աջակցությունը), բիզնեսմեն Վ.Կոլեսնիկովը։

Առանձնակի ուշադրության է արժանի այն հանգամանքը, որ կոնգրեսում լայնորեն ընդգրկված են ադրբեջանական բիզնեսի ներկայացուցիչները։ Կենտրոնական խորհրդում նրանք 67-ն են, իսկ նախագահությունում՝ 34-ից 12-ը։

Նախագահից բացի, նախագահությունն ունի մեկ առաջին փոխնախագահ և փոխնախագահներ։ Առաջին փոխնախագահն է «ԼՈՒԿՕՅԼ» նավթային ընկերության նախագահ Վ.Ալեքպերովը, որի ունեցվածքը, ըստ «Ֆորբս» հանդեսի, 2009թ. սկզբին կազմել է $7,8 մլրդ։ Փոխնախագահներից է ԱՀ նախագահ Ի.Ալիևի խնամին՝ «Կրոկուս ինթերնեյշընըլ» ընկերության նախագահ, միլիոնատեր Ա.Աղալարովը։ Փոխնախագահ է նաև АСТ ընկերության նախագահ, Չերկիզովոյի շուկայի սեփականատեր, Ռուսաստանում խոշոր մաքսանենգի համբավ ունեցող Թ.Իսմայիլովը, որը ս.թ. հունիսի սկզբին թուրքական Անթալիա ծովափնյա քաղաքում $1 մլրդ 300 մլն ներդրում կատարելով բացել է Եվրոպայի ամենաթանկ հյուրանոցը՝ «Մարդան փելեսը»։

Այս մարդիկ հարցազրույցներում չեն թաքցնում, որ կոնգրեսը և մյուս ադրբեջանական կառույցները գործում են իրենց շռայլ ֆինանսական օժանդակության շնորհիվ։

ВАК-ի աջակցությամբ Մոսկվայում գործում է Ռ.Իբրահիմբեկովի «ԻԲՌՈՒՍ» թատրոնը, որը ռուսերեն և ադրբեջաներեն լեզուներով ներկայացնում է բեմադրություններ։

2006-ից կոնգրեսը հրատարակում է «Азербайджанский конгресс» թերթը, որը զգալի տեղ է հատկացնում Բաքվի պաշտոնական դիրքորոշումներին, այդ թվում և անշուշտ՝ հակահայկականությանը։

Ռուսաստանի ադրբեջանցիների դաշնային ազգային-մշակութային ինքնավարություն - Федеральная национально-культурная автономия азербайджанцев России (ФНКА АЗЕРРОС)

Ստեղծվել է 1999թ. հոկտեմբերին։ Հիմնադիրներն են Մոսկվայի, Տվերի, Յարոսլավլի, Կոստրոմայի, Սանկտ Պետերբուրգի, Կոմի Հանրապետության ազգային-մշակութային կազմակերպությունները։ Կազմակերպության նախագահն է Ս.Սադիկովը, որն ունի երեք տեղակալ. ուշագրավ է, որ նախագահը և նրա տեղակալները ծնունդով Վրաստանից են։

Նախագահությունից բացի, կազմակերպությունն ունի 45 հոգուց բաղկացած դաշնային խորհուրդ (նախագահ՝ Ի.Ահմեդով)։ Թեպետ ղեկավար կազմում կան մտավորականության ներկայացուցիչներ, այդուհանդերձ, գերակշիռ մասը՝ 23 հոգի, զբաղվում է ձեռնարկատիրական գործունեությամբ, այսինքն՝ ֆինանսավորման խնդիրը հիմնավորապես լուծված է։

ФНКА АЗЕРРОС–ը ունի լուրջ տեղեկատվական ռեսուրսներ. նրա հովանու ներքո գործում է «Медиа-холдинг» ԲԲԸ-ն, որը հրատարակում է «Азеррос» և «Я – гражданин» թերթերը, «Вестник XXI века» ամսագիրը և սպասարկում է «Азеррос» տեղեկատվական-վերլուծական ինտերնետ պորտալը։

Չնայած կազմակերպության կանոնադրության 1.4 կետում ասված է, որ «ФНКА АЗЕРРОС»-ը մերժում է բռնության ցանկացած կիրառում ու քարոզչություն, ազգային, ռասայական ու կրոնական գժտության բորբոքում», սակայն վերոհիշյալ տեղեկատվական միջոցները լի են հակահայ նյութերով։

Ադրբեջանական երիտասարդության համակարգող խորհուրդ - Координационный совет азербайджанской молодежи (КСАМ)

Այս կազմակերպության ոչ մի հիմնադիր փաստաթուղթ չի հաջողվել հայթայթել, սակայն КСАМ–ը Մոսկվայում աչքի է ընկնում ակնհայտ ծայրահեղականությամբ, անսքող հակահայ ագրեսիվությամբ և խուլիգանական սադրանքներով։

Ուշագրավ է կազմակերպության առաջնորդ, 41-ամյա Սիյավուշ Մամեդովի կերպարը։ Սա պաշտոնապես «Mars Travel» զբոսաշրջային ընկերության ֆինանսական տնօրենն է, սակայն գործունեության հիմնական ոլորտը ՀՀ, ԼՂՀ և Հայության դեմ ակտիվ պայքար մղելն է։ Մասնավորապես, Հայության հիմնախնդիրներով զբաղվող «R-club» միջազգային վերլուծական ցանցի¹ մոսկովյան բյուրոյի տնօրենն է։

2006թ. մայիսի 13-ին Ս.Մամեդովը և նրա կամակատարները սադրանքային բնույթի պաստառներով ու բացականչություններով փորձել են խանգարել Մոսկվայի քաղաքապետարանի կողմից կազմակերպված ԼՂՀ տուրիզմին նվիրված հանդիսությունը։

2006թ. դեկտեմբերի 4-ին Մոսկվայի Երաժշտության տանը կայացած «Արցախի ձայներ» խմբի համերգը տապալելու փորձի համար Ս.Մամեդովը, Ռ.Աղաևը և Օ.Շարիֆովը ձերբակալվել են, դատարանի կողմից մեղավոր ճանաչվել և պատասխանատվության ենթարկվել ՌԴ վարչական օրենսդրությունը խախտելու համար։

2007թ. մայիսի 1-ին, Ս.Մամեդովի հրահրմամբ, Մոսկվայի Ժողովուրդների բարեկամության ռուսաստանյան համալսարանի (РУДН) տարածքում տեղի է ունեցել ադրբեջանցի ու հայ երիտասարդների խոշոր ծեծկռտուք, որին երկու կողմից մասնակցել է շուրջ 100 հոգի։ Արդյունքում՝ ադրբեջանցիներից մեկը հայտնվել է հիվանդանոցում, բայց ԱԵՀԽ-ի նախագահն այս իրադարձությունն օգտագործել է հակահայ նոր հիստերիա սանձազերծելու համար։

Ռուսաստանի ադրբեջանական երիտասարդական կազմակերպություն - Азербайджанская молодежная организация России (АМОР)

Կազմակերպությունը հիմնվել է 2009թ. ապրիլի 18-ին։ Ղեկավարն է ԱՀ նախագահ Ի.Ալիևի ավագ դուստր Լեյլան։ Վերջինս 2006թ. ամուսնացել է ՀԱԿ փոխնախագահ Ա.Աղալարովի որդի Էմինի հետ, ունի 2 երեխա, մշտապես ապրում է Մոսկվայում, ուսանում է МГИМО-ի մագիստրատուրայում, նույն բուհի ադրբեջանական երիտասարդական ակումբի նախագահն է։ Իր պապ Հեյդար Ալիևի հիմնադրամի ռուսաստանյան ներկայացուցչության ղեկավարն է, միաժամանակ «Баку» ամսագրի գլխավոր խմբագիրը։

АМОР-ի հիմնադիր ժողովում Լ.Ալիևան հայտարարել է. «Դժբախտաբար, մեր երկրի առջև դեռևս ծառացած են չլուծված հիմնախնդիրներ։ Եվ դրանցից ամենամեծը հայ-ադրբեջանական, Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունն է, ինչի արդյունքում մեր տարածքի 20 տոկոսը բռնազավթված է։ Երկրում կան մեկ միլիոն փախստականներ ու տեղահանվածներ։ Ադրբեջանի ղեկավարությունը և մեր ժողովուրդը քանիցս ընդգծել են, որ հակամարտության խաղաղ կարգավորման կողմնակիցներ են՝ միջազգային իրավունքի հիման վրա և Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության շրջանակներում։

Ըստ փաստաթղթերի, ՌԱԵԿ-ը մասնաճյուղեր ունի Ռուսաստանի 71 սուբյեկտներում։

¹Այս ցանցն ընդգրկում է Բաքվի, Թբիլիսիի, Բուդապեշտի, Թել Ավիվի, Հաագայի ու Մոսկվայի մասնաճյուղերը, ունի 1128 (ըստ ներկայացված տվյալների) փորձագետ և գործում է Ադրբեջանի ԳԱԱ մարդու իրավունքների պաշտպանության ինստիտուտի ուղղորդմամբ։

դեպի ետ

Հեղինակի այլ նյութեր