ՑԱՆՑԸ՝ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ

10.03.2011

ՑԱՆՑԸ՝ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐ

Սամվել Մարտիրոսյան

Ս.Մարտիրոսյան` «Նորավանք» ԳԿՀ Տեղեկատվական հետազոտությունների կենտրոնի փորձագետ

Ինտերնետն աշխարհի տեղեկատվական դաշտում աներևակայելի արագությամբ դիրքեր է զբաղեցնում։ Որպես տեղեկատվության աղբյուր դիրքերն էլ ավելի են կորցնում տպագիր հրատարակությունները, հիմա արդեն դրանց հաջորդում է նաև հեռուստատեսությունը, որը նույնպես զիջում է հիմնական տեղեկատուի իր դերը։ Միևնույն ժամանակ, Ինտերնետն առաջին դիրքերն է գրավում բնակչության սոցիալապես առավել ակտիվ մասի՝ երիտասարդության շրջանում։

Ինտերնետի նշանակության աճին նպաստում են թե՛ ցանցից օգտվողների թվաքանակի, համակարգչային գրագիտության աճը, կապի և տեխնիկայի գների նվազումն աշխարհում, թե՛ այնպիսի գործոններ, ինչպիսին են բջջային (մոբիլ) տեխնոլոգիաների զարգացումը, Ինտերնետում տեղեկատվության հրապարակման հնարավորությունների հեշտացումը, գլոբալ սոցիալական ցանցերում օգտվողների միավորումը, քաղաքացիական ցանցային լրագրության զարգացումը և այլն։ Միևնույն ժամանակ, այսօրվա դրությամբ արդեն բավական դժվար է տեղեկատվության սույն աղբյուրը պարզապես Ինտերնետ անվանելն ավանդական իմաստով. ձևավորվում է համակցված ցանց։ Տեղի է ունենում ցանցային, համակարգչային, բջջային տեխնոլոգիաների միաձուլում, ձևավորվում են տեղեկատվության տարածման համակցված կլաստերներ (շերտեր)։

Բջջային Ինտերնետը երկու անգամ ընդլայնվում է

Արդի Ինտերնետի կառուցվածքի փոփոխություններում քիչ դեր չեն խաղում ցանցը վերափոխող բջջային տեխնոլոգիաները։ Opera Software ընկերության՝ ամենատարածված բջջային բրաուզերներ արտադրողներից մեկի State of the Mobile Web¹ հաշվետվության համաձայն՝ բջջային Ինտերնետի ընդլայնումը 2010թ. բեկումնային էր։ Այսպես, Opera Mini բջջային բրաուզերից օգտվողների թիվը 2010թ. նոյեմբերին հասել է 80 մլն-ի, իսկ աճը 2009թ. նոյեմբերի համեմատ կազմել է 91,8%։ Ցանցում բջջային հավելվածների միջոցով այցելված էջերի քանակը 2010թ. 11 ամիսներին հասել է 340 մլրդ-ի, այն դեպքում, երբ 2009թ. նույն ցուցանիշը կազմել է ընդամենը 129 միլիարդ։ Փաստորեն, վերջին մեկ տարվա ընթացքում Ինտերնետը կրկնակի աճ է ունեցել։

Հաշվի առնելով այն, որ սմարթֆոն, ինչպեսև պլանշետ օգտագործողների թիվն այժմ նույնպես ավելանում է սրընթաց տեմպերով, իսկ բջջային Ինտերնետի արժեքը կտրուկ ընկնում է, կարելի է կանխատեսել, որ ցանցից օգտվելու որակական բեկում կառաջանա։ Բեկումն արդեն նկատվում է բարձրտեխնոլոգիական երկրներում։ Օրինակ, ԱՄՆ-ում, Nielson and Forrester Research²-ի կանխատեսումներով, այժմ արդեն, օրինակ, Facebook սոցիալական ցանցից օգտվողների կեսի համար հասանելի է բջջային միջոցը։

Համապատասխան փոփոխության է ենթարկվում նաև տեղեկատվական դաշտը, Ինտերնետից օգտվողները հնարավորություն ունեն հեռուստատեսության ֆոնային դիտումից անցնել տեղեկատվության թարգեթային որոնման Ինտերնետում՝ իրենց հարմար ցանկացած պահի։ Ինտերնետին անցմանը նպաստում է նաև սոցիալական ցանցերի, բլոգերի և միկրոբլոգերի զարգացումը, որտեղ տեղի է ունենում առավել կարևոր նորությունների փոխանակում միմյանց վստահող այցելուների միջև։ Համապատասխանաբար՝ վերանում է ցանցի մշտական մոնիթորինգի՝ անհրաժեշտ տեղեկատվությունը որոնելու անհրաժեշտությունը. մի մարդու փոխարեն այդ գործը ստանձնում է տեղեկատվական դաշտը զտող ցանցային հանրույթը։

Հեռուստատեսությունը զիջում է դիրքերը

Pew Research Center³-ի վերջին տվյալներով՝ ավանդական լրատվամիջոցներն ամերիկացիների համար սրընթացորեն կորցնում են նորությունների աղբյուր լինելու դիրքերը։ Ըստ լսարանի, միայն հեռուստատեսությունն է, որ Ինտերնետի համար միջինը մրցակցող պլատֆորմ է մնում։ Եթե ավագ սերնդի միջին ամերիկացու համար Ինտերնետը դեռ չի դարձել տեղեկատվության որոնման հիմքը, ապա 18-29 տարեկան ամերիկացիների ճնշող մեծամասնության (65%) համար Ինտերնետն արդեն երկու տարի է, ինչ դարձել է նորությունների հիմնական աղբյուր՝ այդ գծով իր բաժինը 2006-ից սկսած կրկնակի ավելացնելով։

Չնայած ԱՄՆ-ը սովորական միջակ երկիր չի հանդիսանում, և Ինտերնետն այստեղ իր զարգացածությամբ էապես գերազանցում է երկրների մեծամասնությանը, սակայն այս միտումը գլոբալ է, և մյուս երկրների համար նման ցուցանիշների հասնելն ընդամենը ժամանակի հարց է։

Հեռուստատեսությունը դիրքերը զիջում է նաև Հայաստանում

Հեռուստատեսության լսարանի թվաքանակի նվազումը գլոբալ միտում է և նկատվում է ոչ միայն տեխնոլոգիապես զարգացած այնպիսի երկրում, ինչպիսին ԱՄՆ-ն է։ Օրինակ, Հայաստանում, որտեղ վերջին երկու տարիներին դիտվում է Ինտերնետից օգտվելու կտրուկ աճ, զուգահեռաբար ընթանում են հեռուստատեսության լսարանի նվազման գործընթացներ։ 2007-2009թթ. տվյալներով, որոնք հրապարակել է AGB Nielsen⁴ ընկերությունը, Հայաստանում նվազել է ինչպես հեռուստադիտողների թվաքանակը, այնպես էլ, ընդհանուր առմամբ, հեռուստացույցի առջև անցկացված ժամանակը։

Բացի այդ, հայկական հեռուստաալիքների մեծ մասն անցում է կատարում Ինտերնետ հեռարձակման։ Մասնավորապես, ժողովրդականություն վայելող հիմնական հաղորդումները փոխադրվում են Youtube տեսասերվիս։ Youtube-ի տվյալներով՝ տեսանյութ դիտող օգտվողների համար միջին արագությունը Հայաստանում հասնում է 1Mb/s-ի։ Չնայած այն բանին, որ դա մոտավորապես 4 անգամ ցածր է միջին համաշխարհային ցուցանիշից, սակայն արդեն թույլ է տալիս հայաստանցի օգտվողներին հեշտությամբ տեսանյութեր դիտել ցանցում։ Համապատասխանաբար էլ՝ մեծ տարածում գտած հեռուստածրագրերի առկայությունն Ինտերնետում դրանք ավելի հրապուրիչ է դարձնում այդ ձևով, քան եթե կդիտեին հեռուստացույցով. Ինտերնետում կարելի է դրանք դիտել ուզածդ պահին, կարելի է դիտել մաս-մաս, ցույց տալ ընկերներին և այլն։ Այս առնչությամբ կարելի է ենթադրել, որ հեռուստաալիքների վարկանիշի վրա առաջիկայում կսկսեն ազդեցություն գործել նաև այնպիսի գործոններ, ինչպիսին է հեռուստածրագրերի գրագետ զետեղումը ցանցում⁵։

¹ http://www.opera.com/smw/2010/11/

² http://www.mobilemarketingwatch.com/smartphone-owners-to-overtake-feature-phone-owners-by-the-end-of-2011-8708/

³ http://actualweb.ru, http://people-press.org/report/689/

⁴ http://www.agbnielsen.am/en/news/8/

⁵ Օրինակ, «Շանթ» հեռուստաընկերությունը 9 ամսում զանազան ծրագրերի տեսագրությունների գրեթե 3,5 մլն դիտում է ունեցել Youtube-ում։ http://www.youtube.com/user/TheShantTV

«Գլոբուս Ազգային անվտանգություն», թիվ 1, 2011

դեպի ետ

Հեղինակի այլ նյութեր