ԱՐՏԱՀԱՆՈՒՄԸ ՄԻԱՅՆ ԳԱԶԻ ԳՆՈՎ ՊԱՅՄԱՆԱՎՈՐՎԱԾ ՉԷ

21.01.2016

ԱՐՏԱՀԱՆՈՒՄԸ ՄԻԱՅՆ ԳԱԶԻ ԳՆՈՎ ՊԱՅՄԱՆԱՎՈՐՎԱԾ ՉԷ

ՀԱՐՑԱԶՐՈՒՅՑ ՏՆՏԵՍԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԴՈԿՏՈՐ, ՊՐՈՖԵՍՈՐ ԱՇՈՏ ԹԱՎԱԴՅԱՆԻ ՀԵՏ

-Օրերս վարչապետի հետ հանդիպման ժամանակ հայրենական արտադրողները, ներկայացնելով իրենց մտահոգությունները, նշել էին, թե տեղական արտադրանքի մրցունակության վրա էներգակիրների բարձր գները բացասական ազդեցություն են ունենում: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք գործարարների այս մտահոգությունը:

-Արտահանման ծավալները դոլարային արտահայտությամբ նվազել են: Սակայն եթե դիտարկենք իրավիճակը արտահանված ապրանքների ֆիզիկական ծավալներով, ապա կարձանագրենք, որ արտահանումը շատ ավելի քիչ է նվազել: Պարզապես դրանց համար ստացվող եկամուտը զգալիորեն պակասել է ռուբլու արժեզրկման պատճառով:

Քանի որ նաեւ էներգակիրների թանկ լինելու պատճառով տեղական արտադրանքի ինքնարժեքը բարձր է ստացվում ռուսական շուկայում այդ ապրանքի համար վճարվող գնից` մեր արտադրողը ստիպված է լինում այն ցածր գնով վաճառել եւ չնչին եկամուտ ունենալ: Եթե ապրանքը թանկ գնով վաճառվի` ոչ մրցունակ կդառնա:

Իսկ որ ապրանքի արտադրության եւ գնագոյացման մեջ էներգակիրները զգալի նշանակություն ունեն` ակնհայտ է: Ուստի որքան էլեկտրաէներգիայի, գազի գները ցածր լինեն, այնքան ապրանքն էժան կլինի:

Մյուս կողմից էլ մեր ապրանքների թանկ գին ունենալուն նպաստում է այն, որ հայկական դրամի փոխարժեքը ամրանում է ոչ միայն ռուսական ռուբլու, այլեւ եվրոյի, չինական յուանի նկատմամբ: Դրամի այս ամրացումը եւ դե ֆակտո կապվածությունը միայն դոլարի հետ, իհարկե, բացասաբար է անդրադառնում արտահանման վրա: Սա է խնդիրը:

Մինչդեռ Կենտրոնական բանկը դրամի կայունությունը պահպանելիս պետք է հաշվի առնի, թե այն ի՞նչ ազդեցություն կունենա երկրի տնտեսության վրա` նկատի ունենալով նաեւ հարկաբյուջետային եւ դրամավարկային քաղաքականությունների փոխկապվածությունը, ինչպես նաեւ արտահանման հնարավորությունները:

Դրամավարկային քաղաքականությունը փոխկապված է հարկաբյուջետային քաղաքականության, արտահանման հետ: Տնտեսության վրա բացասական ազդեցությունները նվազեցնելու տեսանկյունից այդ կապը պետք է մշտապես հաշվի առնել:

Ռուսական շուկայում հայկական արտադրանքի ոչ մրցունակ դառնալուն նպաստեց նաեւ ռուսական ռուբլու արժեզրկումը: Մի կողմից ռուսական տարադրամի տատանումները, մյուս կողմից՝ ռուսական գազը դոլարով գնելու մեր պարտավորվածությունը հայ արտահանողին անելանելի վիճակի մեջ են դրել:

Բայց որոշ դրական տեղաշարժեր այդ առումով արդեն նկատվում են: Ռուսական ռուբլու արժեզրկումը պայմանավորված է միջազգային շուկայում նավթի գների իջեցմամբ, քանի որ ռուբլու փոխարժեքն անմիջականորեն կախված է նավթի արժեքից: Սակայն այդ կապը գնալով թուլանում է` Ռուսաստանի իրականացրած հակաճգնաժամային ծրագրերի արդյունքում: Ռուսական ռուբլին այլեւս նավթի գներին համազոր չի իջնում եւ որոշակի առումով կայունացել է: Կարծում եմ, այս միտումը շարունակական կլինի:

-Արտադրողները վարչապետին հորդորել են նաեւ Ռուսաստանի հետ ի վերջո համաձայնության գալ ռուսական գազը ռուբլով Հայաստանին վաճառելու, ինչպես նաեւ գազի գինը նվազեցնելու մասին: Դա ի՞նչ ազդեցություն կունենա մեր արտահանվող ապրանքների գնի վրա, հնարավոր կլինի՞ գոնե այդ կերպ քիչ թե շատ մրցունակություն ապահովել մեր արտադրողների համար ռուսական շուկայում:

-ԵԱՏՄ պայմանագրի 64-րդ հոդվածից փաստացի բխում է, որ հստակ քայլեր պետք է ձեռնարկվեն տնտեսական համագործակցության երկրների միջեւ նաեւ գնվող գազի հաշվարկն ազգային արժույթով կատարելու համար: Այսինքն՝ պայմանագիրը դա պահանջում է: Պարզապես հարկավոր է ճիշտ օգտագործել պայմանագրի դրույթները:

Պայմանագրի 4-րդ հոդվածը հստակեցնում է, որ ԵԱՏՄ ձեւավորելու նպատակը անդամ երկրների միջեւ կոոպերացիան է, այդ երկրների ինտեգրացիան եւ ազգային տնտեսությունների մրցունակության բարձրացումն է:

Ուստի ռուսական կողմը պետք է նպաստի հայկական արտադրանքի համար ԵԱՏՄ շուկայում մրցակցային պայմաններ ապահովելուն, ինչը հնարավոր է ոչ միայն ռազմավարական կարեւոր նշանակություն ունեցող ապրանքները ռուսական արժույթով վաճառելով, այլեւ հարկ եղած դեպքում գազն ավելի մատչելի գնով Հայաստանին վաճառելով, այնպիսի գնով, որը էապես մոտ կլինի գազի ներռուսաստանյան գներին:

Իհարկե, հայկական կողմին շատ ձեռնտու է, որ գազի առեւտրային հաշվարկը կատարվի ռուսական ռուբլով, այլ ոչ թե դոլարով, ինչպես հիմա է:

Դա ձեռնտու է նաեւ Ռուսաստանին հետեւյալ առումով՝ տարբեր տարադրամներով առեւտուր անելիս կոնվերտացիայի խնդիրներ են առաջանում ե՛ւ իրենց, ե՛ւ մեզ համար: Մենք 1,5 միլիարդ տրանսֆերտ ենք ստանում ռուսական ռուբլով, իսկ գազի համար վճարում ենք մոտ 400 միլիոն դոլար: Եթե կարողանանք այդ հաշվարկներն անել ռուսական ռուբլով, ապա կրկնակի կոնվերտացիայի կարիք չի լինի:

Բացի դրանից, ապահովված կլինենք փոխարժեքային տատանումներից, ինչը Հայաստանում էներգակիրների գների բարձրացման պատճառ է դառնում: Հետեւաբար էներգակիրների գների արդյունավետ կարգավորման դեպքում ապրանքների գների վրա դրանց ազդեցությունը մրցունակության տեսանկյունից կլինի ակնհայտ դրական:

Նույնը վերաբերում է գազի գնի իջեցմանը: Եթե այն էժանանա, կէժանանա նաեւ էլեկտրաէներգիան, ընդհանրապես էներգակիրները, բնականաբար տեղական արտադրության ապրանքը էներգակիրների բարձր գնի պատճառով չի թանկանա:

Բայց ապրանքների գնագոյացումը միայն էներգակիրների արժեքով պայմանավորված չէ, եւ եթե էներգակիրներն էժանանան, դա դեռ չի նշանակում, թե ապրանքերի գները նույնպես համարժեք ձեւով կիջնեն: Գնագոյացման վրա համալիր գործոններ են ազդում:

Արտահանումը զարգացնելու համար պետք է համակարգված ձեւով համապատասխան փոփոխություներ արվեն ոչ միայն դրամավարկային, այլեւ հարկաբյուջետային քաղաքականության մեջ, լուծվեն արտահանողների ապրանքի վարկավորման, ապահովագրության հարցերը, շուկայի խիստ վերահսկողության եւ կարգավորման հարցերը:

Անհրաժեշտ է համապատասխան մեխանիզմեր մշակել եւ ներդնել` տնտեսավարողներին հնարավորինս աջակցելու եւ նրանց բիզնեսի զարգացման համար: Ի վերջո նաեւ պետք է վերջնականապես հնարավորինս նվազեցնել կոռուպցիոն ռիսկերը, որոնք սուբյեկտիվ բացասական ազդեցություն են ունենում արտահանման շուկայի վրա:

Միայն համակարգված համալիր մոտեցումը մեր երկրի արտահանման վրա դրական ազդեցություն կունենա: Եթե խնդիրները դիտարկվեն իրարից տարանջատված, ապա դրանց լուծումն արդյունավետ չի լինի:

-Վարչապետը տեղեկացրել է, որ Հայաստանի իշխանություններն արդեն դիմել են ՌԴ իշխանություններին` մեզ համար գազի գինը հնարավորինս նվազեցնելու խնդրանքով, եւ դրական պատասխան են ակնկալում: Որքանո՞վ եք հավանական համարում ռուսական կողմի բարյացակամ վերաբերմունքն այդ հարցում, հնարավո՞ր է, որ Ռուսաստանը նման քայլի գնա:

-Այն, որ ՌԴ իշխանություններն իրենց տնտեսական գործընկերոջ համար կգնան նման զիջումների, շատ հավանական եմ համարում: Դա, ինչպես ասացի, ԵԱՏՄ պայմանագրի դրույթներից է բխում, ինչպես նաեւ միության անդամ երկրների միջեւ մրցակցային հավասար պայմանների ապահովումը, ինչը հնարավոր է ռուսական գազը Ռուսաստանում գործող գնին մոտ արժեքով այդ երկրներին վաճառելու միջոցով:

Իսկ ԵԱՏՄ պայմանագիրը, ի դեպ, ավելի բարձր է, քան ազգային օրենսդրությունը: Երկրների ինտեգրումը միայն հավասար պայմանների ապահովմամբ է հնարավոր: Ես, համենայն դեպս, լավատեսորեն եմ տրամադրված այդ հարցում, եւ կարծում եմ, որ մոտակա ժամանակահատվածում էներգակիրների հարցում կձեւավորվեն ինտեգրման համար նպաստավոր պայմաններ:

ԹԱԳՈՒՀԻ ԱՍԼԱՆՅԱՆ

http://www.armworld.am/detail.php?paperid=5229&pageid=159552&lang=_arm

դեպի ետ

Հեղինակի այլ նյութեր