• Աշխարհաքաղաքականություն
• Ազգային անվտանգություն
• Հայության հիմնախնդիրներ
• Տնտեսագիտություն

ՊՈՒՏԻՆԸ ԹՐԱՄՓԻՆ ԶԳՈՒՇԱՑՐԵԼ Է՝ ՄԻՋԱՆՑՔ ՉԻ ԼԻՆԵԼՈՒ. ԱԴՐԲԵՋԱՆԻՆ ԶԻՆՈՒՄ ԵՆ ԻՐԱՆԻ ԵՎ ՌՈՒՍԱՍՏԱՆԻ ԴԵՄ, ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՎՐԱՅՈՎ ՔԱՅԼԵԼՈՒ, ԱՆՑՆԵԼՈՒ ԵՆ. Վարդան Հակոբյան

«Պրեսսինգ» հաղորդաշարում Սաթիկ Սեյրանյանի հյուրը ՀՀ արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր նախարար, քաղաքական վերլուծաբան Վարդան Հակոբյանն է։

Հարցազրույցի հիմնական թեզերը՝ ստորև.

• Ալիևը Հայաստանին հիմա վախեցնում է, որպեսզի Նիկոլ Փաշինյանին օգնի վերարտադրվել, պահել իշխանությունը։ Նրա սպառնալիքները «ՀՀ հպարտ քաղաքացիների» համար են։ Ադրբեջանը պատերազմել է մեզ հետ, պատերազմում է ու շարունակելու է պատերազմել։ Սա պատերազմ էլ չէ, այլ կապիտուլյացիայի պարտադրանք։
• Թե չէ, որ Ճապոնիայի կապիտուլյացիայից հետո ԽՍՀՄ-Ճապոնիա խաղաղության պայմանագիր չեղավ, խաղաղ չե՞ն ապրում մինչև հիմա։ Մեր դեպքում մի կողմն ինչ ուզում, անում է, իսկ այս մյուս կողմը չի էլ քննարկում, համաձայնում է, զիջում է՝ ինչ հնարավոր է։ Սա նման է նոր ձևի օկուպացիայի՝ тихая оккупация։

«Լուռ օկուպացիա» տերմինը նկարագրում է այն իրավիճակը, երբ պետությունը վերահսկողություն է իրականացնում մեկ այլ երկրի տարածքի նկատմամբ՝ առանց նրա բացահայտ համաձայնության, առանց բացահայտ ռազմական միջամտության քայլերի դիմելու: Այն կարող է ներառել տարբեր մեթոդներ, ինչպիսիք են՝ տնտեսական ճնշումը, ոչ ֆորմալ խմբերի օգտագործումը, քարոզչությունը և քաղաքացիների ներթափանցումը, ինչը հանգեցնում է այդ երկրի ինքնիշխան տարածքի վրա վերահսկողության փաստացի հաստատման, օկուպացման:

• Ալիևը հասկանում է, որ Հայաստանից դեռ շատ բան կա քամելու, ու նա դա կանի այս ձևով՝ ձևական ձեռքսեղմումներով։
• Այդ միջանցքը ՆԱՏՕ-ի ճանապարհն է դառնալու:
• ԱՄՆ-ը այստեղ ոչ մի տնտեսական շահ չունի, բայց կան երկրներ, որոնք կօգտվեն ՆԱՏՕ-ական այս միջանցքից։ Բայց կան Իրանն ու Ռուսաստանը։ Բավական լուրջ աղբյուրներ ասում են, որ Անքորիջում Պուտինը Թրամփին ասել է, որ թույլ չի տա այդ՝ Զանգեզուրի Միջանցքի գոյությունը։
• Մոռացե՞լ եք, որ կա ռուս-թուրքական պայմանագիր: Չէ՞ որ խաղաղության պայմանագիր ասածը նաև սահմանների հարց է: Առանց սահմանների հստակության, դու ո՞նց ես խաղաղության պայմանագիր կնքում: 1921թ. բոլշևիկյան-աթաթուրքյան հակահայկական պայմանագրից, որը մասնատեց Հայաստանը, կարող է օգտվել Մոսկվան: Հետագայում, իհարկե, նրանք՝ Դմիտրի Մեդվեդևի գլխավորությամբ, թուրքերի հետ կրկին անդրադարձան այդ պայմանագրին:

Այդ պայմանագրում կա և՛ Նախիջևանի ստատուսը, որն ավտոնոմ Հանրապետություն էր ու ի սկզբանե չի մտել Ադրբեջանի մեջ, կան ռուս-թուրքական սահմանները և կան ադմինիստրատիվ Ադրբեջան-Հայաստան սահմանները: Իսկ ռուս-թուրքական պայմանագրի մեջ դիվանագիտական շատ խաղեր կան: Այնտեղ Սուրմալուի ամբողջ նահանգը՝ Արարատ, Իգդիր, չի մտել: Ուղղակի էն ժամանակ ռևկոմը, ոնց որ Հայաստանի այս իշխանությունները, տվել են: Հիմա ռուսները՝ և՛ քաղաքական, և՛ դիվանագիտական գործիչները, կարո՞ղ են այդ հարցը բարձրացնել, եթե հանկարծ թուրքերն ինչ-որ ուրիշ այլ քայլերի դիմեն: Իհարկե կարող են: Դրա համար Թուրքիան չի կարողանում ազատ արտահայտվել:

Դրա համար թուրքերը կաշկանդված են։ Բացի դրանից, ռուս-պարսկական պայմանագիր էլ կա։ Պիտի հասկանան, որ եթե ՆԱՏՕ-ն, Թուրքիան մտան Հարավային Կովկաս, դա Իրանի համար էլ, Ռուսաստանի համար էլ վատ է։ Իսկ եթե մտավ Հարավային Կովկաս, խառնվելու է նախ՝ Հյուսիսային Կովկասը, ապա՝ Կենտրոնական Ասիան։ Ղազախստանն են ոտքի հանելու։ Գլոբալ լիբերալների ծրագիրը, միևնույն է, գնում է, ռուսներն ուզեն-չուզեն, պիտի շուռ գան դեպի Անդրկովկաս։ Հյուսիսային Կովկասը ոչ պակաս մահացու է Ռուսաստանի համար, քան Ուկրաինան։

Հիշեցնենք, 1921 թվականին Խորհրդային Ռուսաստանի և Թուրքիայի միջև ստորագրված բարեկամության և եղբայրության պայմանագրով Նախիջևանը հանձնվել է Ադրբեջանին, իսկ Կարսը, Արևմտյան Հայաստանի մի շարք այլ շրջաններ և Սուրմալու հայկական գավառը` Թուրքիային: Այդ պայմանագիրն ուրվագծել է ներկայիս հայ-թուրքական սահմանը` Թուրքիային փոխանցելով նաև Արարատ լեռը:

2011թ., երբ լրացավ այդ պայմանագրի 90 տարին, այն ժամանակ ՌԴ նախագահ Մեդվեդևը և Էրդողանը հանդիպեցին Մոսկվայում և որպես ռուս–թուրքական բարեկամություն՝ հիշեցին այդ «եղբայրության պայմանագիրը» և նույնիսկ նվերներով փոխանակվեցին: Այդ փաստը ժամանակին մեծ աղմուկ էր առաջացրել Հայաստանում:

• Երբ Անքորիջում Պուտինն ու Թրամփը միևնույն մեքենայով գնացին, ասում են՝ մեքենայի մեջ Պուտինը Թրամփին զգուշացրել է՝ քո դեմ մեծ դավադրություն է նախապատրաստվում։ Հաշվի առնելով լիբերալ-դեմոկրատների կատաղի պայքարը Թրամփի դեմ՝ դժվար է հավատալ, որ Թրամփը կկառավարի մինչև իր ժամկետի ավարտը։ Եթե լիբերալ-դեմոկրատները կրկին գլուխ բարձրացնեն, դա կլինի 3-րդ համաշխարհային պատերազմ։
• Հայաստան՝ որպես քաղաքական սուբյեկտ, 2020թ.-ից հետո գոյություն չունի։ Հայաստանն այս իրավիճակում ի՞նչ պատերազմացու է։ Անիմաստ էլ է այն օգտագործել Իրան-Իսրայել պատերազմի մեջ։ Էս տեսակ կառավարիչներով Հայաստանը սոսկ ոտքի տեղ է, որի վրայով քայլելու են, անցնեն։
• «Զանգեզուրի միջանցքն» անգամ Հնդկաստանին ու Չինաստանին ձեռք չի տալիս, ուր մնաց՝ Իրանին ու Ռուսաստանին։ Թրամփը մտածում է 70-ական թվականների սառը պատերազմի ղեկավարների նման, որոնք մտածում էին՝ գլոբալ ծրագրերի համար մանր-մունր պետությունները չեն կարող խոչընդոտ լինել։
• Ադրբեջանին Արևմուտքը զինում է Ռուսաստանի և Պարսկաստանի դեմ, ոչ թե Հայաստանի։ Ճնճղուկին թնդանոթով չեն խփում, այլ պարսատիկով․Ադրբեջանի այդ զենքերը Հայաստանի դեմ չեն, Իրանի և Ռուսաստանի դեմ են աշխատելու։
• Տեղեկություն տարածվեց, որ Ռուսաստան-Ադրբեջան սահմանին 5 գյուղ բնակչությունից դատարկել են․ սա նշանակում է՝ նախապատրաստվում է ցամաքային ներխուժում։ Մյուս կողմից պատրաստվում է նաև Իրանը, զորքեր է կուտակել։

Ըստ տեղեկությունների, Իրանը զորք է տեղակայել Ադրբեջանի հետ սահմանին: Դեռևս 2020թ. սկսած Իրանը նոր զորամիավորումներ է տեղակայել Արաքսի երկայնքով։ Իրանի ամենաազդեցիկ և մարտունակ ուժային կառույցներից մեկի՝ «Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի» միանգամից մի քանի ստորաբաժանումներ վերատեղակայվել են երկրի հյուսիսային սահմանի անմիջական հարևանությամբ։

• Եթե դու Ադրբեջանի և Թուրքիայի հրահանգով փոխում ես երկրի Սահմանադրությունը, մի քարտեզիկ ես նկարում Արագած սարով, ու դրան քո հակառակորդը հասնում է առանց մի կրակոցի, ամեն բան անիմաստ է։
• Իրանը հասկանում է, որ իր վրա շատ լուրջ ցամաքային հարձակում են նախապատրաստում։ Այս գործողություններով բերում են այն վիճակին, որ ռուսներն էլ, իրանցիներն էլ հասկանում են՝ պետք է պատերազմ սկսել։
• Որպես դիվանագետ՝ վերջին 20 տարում շատ հանդիպումներ եմ ունեցել Արևմուտքում։ Բոլորն էլ ասում էին՝ ի՞նչ եք կպել էդ քարերից, դուք հզոր ազգ եք, որտեղ ասեք, կզարգանաք։ Օրինակ, գնացեք, պայմանական Վիեննայում զարգացեք։
• Լիբերալ կեղծավորություն է… Ինչպես ԱՄՆ-ի առաջին դեսպան Մայքլ Լեմոնն ասաց մի առիթով՝ ձեր ինչի՞ն են պետք Համալսարանն ու Կոնսերվատորիան, գնացե՛ք, եվրոպականներում սովորեք… Կոպիտ ասած՝ Դուք ո՞վ եք, որ համալսարան, կոնսերվատորիա ու մետրո ունենաք: Ասում էր՝ առաջ դուք դա ԽՍՀՄ ռեսուրսով էիք անում, հիմա, որ անկախ եք, ինչների՞դ է պետք: Ուզում էր ասել՝ էս տարածքով, էս պետությամբ դուք իրավունք չունեք արժանապատվությունից խոսել:
• Արևմուտքն ամեն ինչ արեց, որ ռուսները, ուզեին թե չուզեին, պիտի հարձակվեին Ուկրաինայի վրա։
• Ոնց որ Ադրբեջան պետություն սարքեցին, Ղարաբաղն ու Նախիջևանն էլ տվեցին, այնպես էլ՝ Ուկրաինան։ Ուկրաինա անունով պետություն չի եղել, բոլշևիկներն են սարքել։
• 44-օրյա պատերազմը պայմանավորված պատերազմ էր։ Ինչքա՞ն ասեն։ Երբ չգիտես՝ պատերազմի ժամանակ շտաբում ո՞վ ու ինչո՞ւ է նստած, ինչ-որ եվրոպացի կանայք են գնում սահման, ադրբեջանցիները ոտքով գալիս են, մտնում մեր տարածք, ինչպես Շուշիի դեպքում էր, ոչ մի դիմադրություն չեղավ, սկի չգիտեին էլ՝ ուր են եկել… Ինչքա՞ն կարելի է ասել՝ Նիկոլը սենց, նենց։ Հայաստանում իշխանություն չկա՛: Հայաստանը ղեկավար չունի՛: Ի՞նչ խորհուրդներ եք տալիս նրան։ Ձեր հարցերն ու խորհուրդները նրան պետք չեն: Ինչի համար բերել են դրսի այդ ուժերը, այն էլ անում է։
• Ալիևի դեմքին որ նայում ես, ուզում ես ասել՝ մի հատ լիմոն կեր, էդ գոհ դեմքդ չտեսնեմ… Էն Ալիևը, ով մինչև 2018թ., հիշեք՝ ինչ տեսքով էր նստում բանակցությունների… հիմա հրճվում է ուրախությունից:

Մանրամասները՝ տեսանյութում։

168.am