04.04.2012
«21-րդ ԴԱՐ» N 2, 2012
Լույս են տեսել «Նորավանք» ԳԿՀ «21-րդ ԴԱՐ» N 2(42), «21-й ВЕК» N 2(22) և «21st CENTURY» N 1(11) ամսագրերի հատուկ թողարկումները, որոնցում տեղ են գտել 2011թ. դեկտեմբերի 9-10-ը ՀՀ Սփյուռքի նախարարության, «Հիքսոս» հիմնադրամի և «Նորավանք» ԳԿՀ-ի կողմից կազմակերպված միջազգային գիտագործնական կոնֆերանսում կարդացված զեկուցումները։ Համարներն ունեն «Հայության կրոնադավանական հատվածներ. մարտահրավերներ և հնարավորություններ» ընդհանուր անվանումը և նվիրված են հայության կրոնադավանանքային խնդիրներին, այլակրոն և այլադավան հատվածներին, Թուրքիայի իսլամացված հայերին, կրոնափոխ համշենահայերին և նրանց ինքնության զարթոնքին։
Ստորև ներկայացնում ենք հոդվածների համառոտագրերը հայերեն։
Գագիկ Հարությունյան
ՀԱՅՈՒԹՅԱՆ ԿՐՈՆԱԴԱՎԱՆԱՆՔԱՅԻՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐԸ ԳԼՈԲԱԼ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄՆԵՐԻ ՀԱՄԱՏԵՔՍՏՈՒՄ
|
Համառոտագիր
|
| Հայկական ընդհանրական հանրության մի զգալի մասը, տարբեր գնահատականներով՝ նվազագույնը 10%-ը, Հայ Առաքելական եկեղեցու հետևորդ չէ։ Ավելին, բացի հայ կաթոլիկներից, բողոքականներից և ուղղափառներից, առկա է իսլամացված հայերի մի ստվար զանգված։ Ակնհայտ է, որ տարադավան և տարակրոն հայության վերաբերյալ զարգացած փորձագիտական պատկերացումների ձևավորումը ոչ միայն մեր ինքնաճանաչողության, այլև Ազգային անվտանգության (ԱԱ) կարևոր մաս հանդիսացող հոգևոր անվտանգության (ՀԱ) հրատապ խնդիրներից է։ Կասկած չի հարուցում նաև այն, որ առանց տարադավան և տարակրոն հատվածների վերաբերյալ հստակ պատկերացումների՝ անհնար է մշակել հայկական հանրության համերաշխ և արդյունավետ գործունեության մեխանիզմները։ |
Վարդան Ասցատրյան
ՀԱՅՈՒԹՅԱՆ ԱՅԼԱԿՐՈՆ ԵՎ ԱՅԼԱԴԱՎԱՆ ՀԱՏՎԱԾՆԵՐԻ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՆ ՈՒ ՄԻԱՎՈՐՄԱՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐԸ
|
Համառոտագիր
|
| Աշխարհի ներկայիս բազմաբևեռության միջանկյալ ժամանակաշրջանում տեղի են ունենում քաղաքակրթական բնույթի հակամարտություններ, որոնց զուգընթաց ձևավորվում է նաև աշխարհի գլոբալացումը: Դրանք ենթադրում են հոգևոր-մշակութային առճակատումներ և հավանական էքսպանսիաներ։ Նման գործընթացներում հաղթական կամ գոնե շահեկան դիրքեր կարող են գրավել միայն համակարգված գործունեություն ծավալող ազգերը: Իսկ չկողմնորոշված ու սպասողական դիրքերում գտնվողները, ի վերջո, դառնում են այլոց ազդեցության առարկա: |
Հովհաննես Հովհաննիսյան
ՀԱՅՈՒԹՅԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑ ԽՆԴԻՐՆԵՐԸ ԿՐՈՆԱԿԱՆ ՀԱՐԹՈՒԹՅԱՆ ՄԵՋ
|
Համառոտագիր
|
| Հայ ժողովրդի պատմության ընթացքում քաղաքական, պետական հարցերի կողքին, թերևս, ամենից շատ քննարկված ու վերլուծված խնդիրների շրջանակի մեջ են մտնում կրոնական, եկեղեցական ու աստվածաբանական բնույթի հարցերը: Դեռևս 5-րդ դարում Քաղկեդոնի «տիեզերաժողովի» արդյունքում տեղի ունեցած քաղկեդոնականների ու հակաքաղկեդոնականների բաժանումը պայմանավորեց հետագա ժամանակաշրջանի ոչ միայն եկեղեցակրոնական, այլ նաև քաղաքական կյանքի հետագա ընթացքը: Հետագայում եկեղեցական կյանքում տեղի ունեցած բազմաթիվ այլ բաժանումներն էլ ավելի խորացրին ոչ միայն զուտ եկեղեցական կամ կրոնադավանաբանական տարբերությունները, այլև պայմանավորեցին ազգերի ու տարբեր էթնիկական խմբերի ինքնության ձևավորման ու տարբերակման գործընթացները: |
Արեստակես Սիմավորյան, Վահրամ Հովյան
ՀԱՅՈՒԹՅԱՆ ԴԱՎԱՆԱՆՔԱՅԻՆ ՀԱՏՎԱԾՆԵՐԻ ՀԱՄԱԽՄԲՄԱՆ (ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅԱՆ) ՁԵՎԵՐԸ ԵՎ ՄԵԽԱՆԻԶՄՆԵՐԸ
|
Համառոտագիր
|
| Հայության դավանանքային շերտերի ուսումնասիրության հիմնական նպատակներից մեկն ազգային ներուժի համախմբման (կոնսոլիդացիայի) արդյունավետ մեխանիզմների վերհանումն է։ Խնդիրը հրատապ է հատկապես Սփյուռքի համար, որին նետված մարտահրավերներին դիմակայելը ենթադրում է համազգային ջանքերի համատեղում։ Արտերկրի հայ համայնքներում Հայ Առաքելական, Կաթողիկե և Ավետարանական եկեղեցիների միջև արդյունավետ փոխգործակցության միջավայրի ստեղծումը վճռական նշանակություն ունի այդ համայնքների պահպանման և զարգացման համար։ |
Յակոբ Չոլաքեան
ԾԱԳՈՒՄՈՎ ՀԱՅ ԼԱՏԻՆՆԵՐԸ ՍՈՒՐԻՈՅ ՄԷՋ
|
Համառոտագիր
|
| Կը ներկայացուին Սուրիոյ հիւսիս-արեւմտեան հայահոծ շրջաններուն մէջ ԺԹ. դարու երկրորդ կէսէն սկսեալ ծաւալած լատին քարոզչութիւնը, լատինադաւանութեան տարածման պայմաններն ու միջոցները, հայ ծագումով լատին համայնքներու կազմութիւնը, իբրեւ առանձին եկեղեցիներ կամ ոչ հայ ծագումով լատին համայնքներու մէջ ցրուած հայ ընտանիքներու մեծաթիւ ներկայութիւնը։ Զեկոյցը կ’անդրադառնայ լատին եկեղեցւոյ էութեան, ազգային արժէքներու նկատմամբ իր դիրքին, ապա կը ներկայացնէ լատինադաւաններուն հայ եկեղեցւոյ գիրկը վերադառնալու ճիգերը եւ մնացորդացին արդի վիճակը։ |
Ռուբեն Մելքոնյան
ԹՈՒՐՔԻԱՅԻ ԻՍԼԱՄԱՑՎԱԾ ՀԱՅԵՐԻ ԹԵՄԱՅԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒԹՅՈՒՆԸ. ԽՆԴԻՐՆԵՐ ԵՎ ՀԵՌԱՆԿԱՐՆԵՐ
|
Համառոտագիր
|
| Հայկական իրականությունում բռնի կրոնափոխ հայերի խնդիրը տարբեր ժամանակներում իր վրա է բևեռել մասնագետների և ոչ մասնագետների ուշադրությունը։ Իսլամի պարտադրանքի հետևանքով իրենց արմատներից հեռացած հայերի առանձին խմբերի մասին արժեքավոր աշխատություններ, վկայություններ, ճամփորդական նոթեր, լրագրողական հոդվածներ հանդիպում ենք սկսած 18-րդ դարից։ Արժե հիշատակել այդ ուղղությամբ աշխատանքներ իրականացրած Հակոբոս Տաշյանին, Մինաս Բժշկյանին, Ատրպետին, Հովակիմ Հովակիմյանին, Սարգիս Հայկունուն, Գրիգոր Արծրունուն, Վլադիմիր Գորդլևսկուն և այլոց։ Խորհրդային շրջանում բռնի իսլամացված համշենահայերի մասին ուշագրավ հոդվածով հանդես եկավ ականավոր գիտնական Լևոն Խաչիկյանը, հայության այդ նույն խմբի քրիստոնյա և իսլամադավան հատվածների ազգագրության, պատմության մասին հետաքրքիր նյութեր հրատարակեց համշենահայ Բարունակ Թոռլաքյանը։ |
Սերգեյ Վարդանյան
ԿՐՈՆԱՓՈԽ ՀԱՄՇԵՆԱՀԱՅԵՐ. ՓՈԽԱԴԱՐՁ ԾԱՆՈԹՈՒԹՅՈՒՆ
|
Համառոտագիր
|
| Այսօր` 2011թ. տարեվերջին, երբ մի քանի ամիս հետո պիտի նշվի հայ գրատպության 500-ամյակը, երբ Հայաստանում ու աշխարհի տարբեր երկրներում լույս են տեսնում հարյուրավոր հայերեն թերթեր ու ամսագրեր, անհավանական է, բայց փաստ, որ մենք` 1600 տարվա գիր ու գրականության տեր հայերս, դեռևս լիովին չենք ճանաչում մեզ: Նույնիսկ 130 տարի առաջ Թիֆլիսի «Մեղու Հայաստանի» թերթում քննարկվում էր, թե բողոքական և կաթոլիկ հայերին կարելի՞ է հայ համարել: Մեծանուն գրող Րաֆֆին 1880-ին «Մշակում» (N121) գրեց, որ «Կաթոլիկությունը, բողոքականությունը և մինչև անգամ մահմեդականությունը չեն զրկում հային հայ լինելուց»: Բայց մեծ գրողի խոսքը հասարակական տեսակետ չդարձավ, նման վեճերից ու հակադիր դիրքորոշումներից Հայաստանում ու գաղթօջախներում շատ ճակատագրեր խեղվեցին, նաև արյուն հեղվեց: |
Համօ Մոսկոֆեան
ԿՐՕՆԱՓՈԽ ՀԱՅԵՐՈՒ ԶԱՐԹՕՆՔԸ
Հետազօտող լրագրողի վկայութիւններ
1980-2011թթ.
|
Համառոտագիր
|
| 1980 թուականի սեպտեմբերին, երբ Թուրքիոյ մէջ տեղի ունեցաւ զինուորական յեղաշրջում, ֆաշիստական խունթայի ղեկավար Քենան Էվրենի ղեկավարութեամբ՝ հազարաւոր յառաջդիմական թէ ձախակողմեան մարտիկներ, փախչելով զանգուածային ձերբակալութիւններէ ու կախաղաններէ, ապաստանեցան Սուրիա եւ Լիբանան։ Անոնցմէ ոմանք, որպէս հմուտ յեղափոխականներ ու մարտարուեստի մասնագէտներ, անցան պաղեստինեան յեղափոխական կազմակերպութիւններու շարքերը։ |
Բաժանորդագրությունը` www.pressinfo.am, Հայմամուլ
Online վաճառքը՝ www.pressinfo.am
Գնումը`«Նորավանք» ԳԿՀ-ում
Հասցեն՝ ք.Երևան, Գարեգին Նժդեհի 23/1,
Հեռ. +374 10 44 04 73, +374 93 54 31 71
(171 Kb)
